Υλικό προς ανάγνωση “Ευαισθητοποίηση για τις διακρίσεις φύλου αλλά και για πολλαπλές διακρίσεις”

1.1. Διεθνείς και εθνικές πράξεις κατά των διακρίσεων

Είναι σημαντικό οι εκπαιδευτές ενηλίκων να είναι εξοικειωμένοι με τα βασικά διεθνή και Ευρωπαϊκά έγγραφα, που επιδιώκουν τη διασφάλιση της ισότητας των φύλων de jure και de facto.

Η Σύμβαση για την Εξάλειψη όλων των Μορφών Διακρίσεων κατά των Γυναικών (CEDAW), που εγκρίθηκε το 1979 από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, είναι ένα διεθνές νομοσχέδιο για τα δικαιώματα των γυναικών. Ταυτοποιεί τι αποτελεί διάκριση κατά των γυναικών και καθορίζει μια ατζέντα για εθνική δράση για τον τερματισμό τέτοιων διακρίσεων. Η Σύμβαση παρέχει τη βάση για την επίτευξη της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών μέσω της διασφάλισης της ίσης πρόσβασης των γυναικών, και των ίσων ευκαιριών τους, στην πολιτική και δημόσια ζωή (συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος ψήφου και εκλογής) καθώς και στην εκπαίδευση, την υγεία και την απασχόληση.

Η Σύμβαση είναι η μόνη συνθήκη για τα ανθρώπινα δικαιώματα που επιβεβαιώνει τα αναπαραγωγικά δικαιώματα των γυναικών, και στοχεύει στον πολιτισμό και την παράδοση ως δυνάμεις επιρροής που διαμορφώνουν τους ρόλους των φύλων και τις οικογενειακές σχέσεις. Επιβεβαιώνει τα δικαιώματα των γυναικών να αποκτήσουν, να αλλάξουν ή να διατηρήσουν την εθνικότητά τους και την εθνικότητα των παιδιών τους. Τα κράτη μέλη συμφωνούν επίσης να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα κατά όλων των μορφών διακίνησης και εκμετάλλευσης των γυναικών.

Η ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών είναι μια από τις θεμελιώδεις αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ιστορία αυτής της αξίας ξεκίνησε το 1957 όταν η αρχή της ίσης αμοιβής για ίση εργασία έγινε μέρος της Συνθήκης της Ρώμης.  

Η Οδηγία για Φυλετική Ισότητα (2000/43/ΕC) απαγορεύει τις διακρίσεις λόγω φυλετικής ή εθνικής καταγωγής σε ένα ευρύ φάσμα τομέων, συμπεριλαμβανομένου της απασχόλησης, της κοινωνικής προστασίας και των κοινωνικών πλεονεκτημάτων, της εκπαίδευσης, των αγαθών και των υπηρεσιών που διατίθενται στο κοινό, όπως είναι η στέγαση.

Η Οδηγία για Ισότητα στην Απασχόληση (2000/78/ΕC), ωστόσο, περιορίζεται στον τομέα της εργασίας και της απασχόλησης, αλλά καλύπτει τις πτυχές της θρησκείας ή των πιστεύω, της αναπηρίας, της ηλικίας και του σεξουαλικού προσανατολισμού. Ο σκοπός αυτής της Οδηγίας, όπως αναφέρεται στο Άρθρο 1, είναι να ορίσει ένα γενικό πλαίσιο για την καταπολέμηση των διακρίσεων που μπορεί να προκληθούν για λόγους θρησκείας ή πίστης, αναπηρίας, ηλικίας ή σεξουαλικού προσανατολισμού, όσον αφορά την εργασία και την απασχόληση, προκειμένου να τεθεί σε εφαρμογή στα κράτη μέλη η αρχή της ίσης μεταχείρισης.

Η Οδηγία Αναδιατύπωσης (2006/54/EC) για τις ίσες ευκαιρίες και την ίση μεταχείριση των γυναικών και των ανδρών στην εργασία και την απασχόληση απαιτεί την εφαρμογή της απαγόρευσης των άμεσων και έμμεσων διακρίσεων λόγω φύλου, της οποιασδήποτε παρενόχλησης και της σεξουαλικής παρενόχλησης. Αυτή η Οδηγία περιέχει όρους για την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης σε σχέση με την πρόσβαση στην απασχόληση, συμπεριλαμβανομένου της προαγωγής και της επαγγελματικής κατάρτισης, σε σχέση με τις συνθήκες εργασίας, συμπεριλαμβανομένου της αμοιβής, αλλά και με τα επαγγελματικά συστήματα κοινωνικής ασφάλισης.

Κάθε χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να υιοθετήσει τις προαναφερθέντες Οδηγίες της ΕΕ στην εθνική της νομοθεσία.



Σύνδεσμοι για αυτοδιδασκαλία


1.2  Συμπεριφορές διάκρισης λόγω φύλου: άμεση και έμμεση διάκριση 

Η ισότητα των φύλων αναφέρεται στα ίσα δικαιώματα, ευθύνες και ευκαιρίες των γυναικών και των ανδρών, των κοριτσιών και των αγοριών. Η ισότητα δεν σημαίνει ότι οι γυναίκες και οι άνδρες θα γίνουν το ίδιο, αλλά ότι τα δικαιώματα, οι ευθύνες και οι ευκαιρίες των γυναικών και των ανδρών δεν θα εξαρτώνται από το εάν γεννήθηκαν αρσενικά ή θηλυκά. Η ισότητα των φύλων σημαίνει ότι τα ενδιαφέροντα, οι ανάγκες και οι προτεραιότητες των γυναικών και των ανδρών λαμβάνονται υπόψη, αναγνωρίζοντας την ποικιλομορφία των διαφορετικών ομάδων γυναικών και ανδρών (EIGE).

Ο ορισμός της διάκρισης διατυπώνεται ξεκάθαρα στις προαναφερθείσες οδηγίες, Οδηγία για Ισότητα στην Απασχόληση 2000/78/EC και 2006/54/EC, σχετικά με την υλοποίηση της αρχής για ίσες ευκαιρίες και ίση μεταχείριση των ανδρών και των γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης.  

Άμεση διάκριση  

Η άμεση διάκριση συμβαίνει όταν ένα άτομο αντιμετωπίζεται λιγότερο ευνοϊκά από ένα άλλο άτομο σε μια παρόμοια περίπτωση λόγω φυλετικής ή εθνικής καταγωγής, θρησκείας ή πίστης, αναπηρίας, ηλικίας, φύλου ή σεξουαλικού προσανατολισμού. Ένα παράδειγμα άμεσης διάκρισης είναι μια αγγελία εργασίας η οποία γράφει «όχι άτομα με αναπηρίες». 

Έμμεση διάκριση 

Η έμμεση διάκριση συμβαίνει όταν μια φαινομενικά ουδέτερη παροχή, κριτήριο ή πρακτική τοποθετεί σε μειονεκτική θέση ορισμένους ανθρώπους λόγω φυλετικής ή εθνικής καταγωγής, θρησκείας ή πίστης, αναπηρίας, ηλικίας, φύλου ή σεξουαλικού προσανατολισμού, εκτός εάν η συγκεκριμένη πρακτική μπορεί να αιτιολογηθεί αντικειμενικά από έναν νόμιμο σκοπό. Ένα παράδειγμα έμμεσης διάκρισης είναι όταν απαιτείται από όλα τα άτομα που κάνουν αίτηση για μια θέση εργασίας να κάνουν ένα δοκιμαστικό τεστ σε μια συγκεκριμένη γλώσσα η οποία δεν είναι απαραίτητη για τη δουλειά. Ένα τέτοιο τεστ θα αποκλείσει πολλά άτομα των οποίων η μητρική τους γλώσσα είναι διαφορετική.

1.3 Πολλαπλές διακρίσεις

Οι διακρίσεις λόγω φύλου δεν αποτελούν μεμονωμένη μορφή διάκρισης, αλλά εμφανίζονται ταυτόχρονα σε γυναίκες που μπορεί να υποφέρουν από διακρίσεις λόγω ηλικίας, αναπηρίας, φυλετικής και εθνικής καταγωγής, σεξουαλικού προσανατολισμού, θρησκείας ή πεποιθήσεων (S. Burri, D. Schiek, 2009).  

Οι πολλαπλές διακρίσεις περιγράφουν μια κατάσταση όπου η διάκριση συμβαίνει με βάση το φύλο και άλλους διάφορους λόγους που λειτουργούν παράλληλα. Για παράδειγμα, μια γυναίκα που ανήκει σε μια εθνική μειονότητα μπορεί να έρθει αντιμέτωπη με συμπεριφορές διάκρισης λόγω του φύλου της αλλά και λόγω της εθνικής της καταγωγής. Μερικά παραδείγματα πολλαπλών διακρίσεων προσδιορίζονται παρακάτω.  

Διάκριση με βάση το φύλο και την φυλετική ή εθνική καταγωγή.  

  • Όταν απαγορεύεται σε μια γυναίκα Ρομά να απασχοληθεί, να προαχθεί, ή ακόμη και να απολυθεί.
  • Μια έγχρωμη γυναίκα ισχυρίστηκε ότι οι εθνικές και οι φυλετικές διακρίσεις συνδέονται με την εξέλιξη της καριέρας της και της απαγορεύτηκε η πρόσβαση στην επαγγελματική κατάρτιση.

Διακρίσεις λόγω ηλικίας και φύλου.

  • Μια γυναίκα κοντά στην ηλικία συνταξιοδότησης απολύεται από τον εργασιακό της χώρο.
  • Μια γυναίκα μέσης ηλικίας απορρίφθηκε για εργασία σε εξοχικό λόγω της ηλικίας της.  

Φύλο και οικογενειακή κατάσταση ή οικογενειακός ρόλος.  

  • Περιπτώσεις που αφορούν την απόλυση ανύπαντρων ή χωρισμένων μαμάδων και η άρνηση απασχόλησης μαμάδων που έχουν μικρά παιδιά.

Διακρίσεις λόγω φύλου και θρησκείας. 

  • Μια γυναίκα απολύθηκε από τη δουλειά της σε ένα πολυκατάστημα επειδή άρχισε να φοράει χιτζάμπ.

Οι γυναίκες με αναπηρίες συχνά αντιμετωπίζουν διακρίσεις λόγω της αναπηρίας αλλά και του φύλου τους.

Σύνδεσμοι για αυτοδιδασκαλία


Multiple Discrimination in EU Law Towards Redressing Complex Inequality? R.Xenidis European University Institute, Law Department. http://www.era-comm.eu/oldoku/Adiskri/11_Multiple_discrimination/118DV20_Xenidis_EN.pdf  

1.4 Τα στατιστικά δεδομένα που σχετίζονται με το φύλο και τις πολλαπλές διακρίσεις στην ΕΕ και τη χώρα σας 

Η ψηφιακή δημοσίευση «Η ζωή των γυναικών και των ανδρών στην Ευρώπη» (Eurostat, 2019) επισημαίνει τις διαρθρωτικές διαφορές και ανισότητες μεταξύ γυναικών και ανδρών, και την ύπαρξη διάκρισης σε διάφορους τομείς.

  • Προσδόκιμο ζωής: σε όλα τα Κράτη Μέλη οι γυναίκες ζουν περισσότερα χρόνια από τους άνδρες (83.5 κατά μέσο όρο έτη για τις γυναίκες και 78.3 κατά μέσο όρο έτη για τους άνδρες) (2017).
  • Υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης: 35% των γυναικών στην ΕΕ είχε ολοκληρώσει την τριτοβάθμια εκπαίδευση, σε σύγκριση με το 30% των ανδρών.
  • Αγορά εργασίας: το ποσοστό απασχόλησης των ανδρών είναι υψηλότερο από αυτό των γυναικών (74% έναντι 63% στην ΕΕ το 2018). Το ποσοστό απασχόλησης για γυναίκες χωρίς παιδιά ήταν 67% ενώ ήταν 75% για τους άνδρες.
  • Μερική απασχόληση: το 31% των γυναικών στην ΕΕ εργάστηκε με μερική απασχόληση, έναντι 9% των ανδρών (2018).
  • Υψηλότερες θέσεις εργασίας: το ένα τρίτο (34%) των διευθυντών στην ΕΕ ήταν γυναίκες (2018).
  • Διαφορά μισθών: ο μισθός των γυναικών είναι κατά μέσο όρο 16% λιγότερος από τους άνδρες (2017).

Η Έρευνα Ευρωβαρόμετρού υπολογίζει τις αντιλήψεις των Ευρωπαίων για τις ανισότητες των φύλων στη χώρα τους και εξετάζει τη γενική στάση των Ευρωπαίων απέναντι στην ισότητα των φύλων (Ειδικό Ευρωβαρόμετρο 465 «Ισότητα των Φύλων 2017»).

Η Βάση Στατιστικών Δεδομένων για το Φύλο (EIGE) περιέχει στατιστικές φύλου από όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και πέραν αυτής, σε επίπεδο ΕΕ, κρατών μελών και Ευρωπαϊκού επιπέδου.



Σύνδεσμοι για αυτοδιδασκαλία