Υλικό προς ανάγνωση "Η πραγματοποίηση ευκαιριών για ισορροπία επαγγελματικής-προσωπικής ζωής"
4.1. Η έννοια της ισορροπίας επαγγελματικής-προσωπικής ζωής (WLB)
Η ισορροπία εργασίας-ζωής είναι μια ικανοποιητική κατάσταση ισορροπίας μεταξύ της εργασίας ενός ατόμου και της προσωπικής του ζωής. Η επίτευξη καλύτερης ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής για τους εργαζόμενους σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους είναι ένας στόχος πολιτικής της ΕΕ εδώ και πολλά χρόνια, καθώς είναι ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας της εργασίας για όλους. Είναι επίσης ένας σημαντικός παράγοντας για τον καθορισμό της συμμετοχής των γυναικών και των ηλικιωμένων εργαζομένων στην αγορά εργασίας (Eurofound).
Σύνδεσμοι για αυτοδιδασκαλία
Work-life balance. Eurofound4.2. Η σημασία των WLB μέτρων για την εξέλιξη της καριέρας των γυναικών
Η υλοποίηση των WLB μέτρων είναι πολύ σημαντική για την εξέλιξη της καριέρας μιας γυναίκας καθώς οι γυναίκες είναι αυτές που συνήθως αναλαμβάνουν ευθύνες φροντίδας για τα μέλη της οικογένειας.
Την 1η Αυγούστου 2019, η Οδηγία για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, η οποία στοχεύει στη βελτίωση της πρόσβασης των οικογενειών σε οικογενειακές άδειες και ευέλικτες εργασιακές ρυθμίσεις, έχει εισαχθεί στο δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η Οδηγία για Ισορροπία Εργασίας-Προσωπικής Ζωής παρουσιάζει μια σειρά από νομοθετικές ενέργειες που σχεδιάστηκαν για να εκσυγχρονίσουν τα υφιστάμενα νομοθετικά και πολιτικά πλαίσια της ΕΕ, με στόχο τη βελτίωση της υποστήριξης της ισορροπίας εργασίας-προσωπικής ζωής για γονείς και φροντιστές, ενθαρρύνοντας μια πιο ίση κατανομή της γονικής άδειας μεταξύ ανδρών και γυναικών, και δίνοντας προσοχή στη περιορισμένη εκπροσώπηση των γυναικών στην αγορά εργασίας.
Τα μέτρα της Οδηγίας περιλαμβάνουν:
- Εισαγωγή πατρικής άδειας:
βάσει της οδηγίας, οι μπαμπάδες πρέπει να έχουν την ευκαιρία να παίρνουν
τουλάχιστον 10 εργάσιμες μέρες πατρική άδεια όταν γεννιέται ένα παιδί, που
θα αποζημιώνονται τουλάχιστον στο επίπεδο της άδειας ασθενείας.
- Διασφάλιση ότι οι δύο από τους τέσσερεις μήνες γονικής άδειας δεν είναι μεταβιβάσιμοι μεταξύ γονέων και ότι αποζημιώνονται σε επίπεδο που καθορίζεται από το κράτος μέλος.
- Εισήγηση για άδεια φροντιστών: άτομα που παρέχουν προσωπική φροντίδα ή υποστήριξη σε συγγενή θα δικαιούνται πέντε μέρες άδεια ανά έτος.
- Επέκταση του δικαιώματος για αίτηση ευέλικτων εργασιακών διευθετήσεων σε φροντιστές ή εργαζόμενους γονείς με παιδιά κάτω από την ηλικία των οκτώ ετών.
Ως αποτέλεσμα αυτών των μέτρων, η Οδηγία έχει ως σκοπό να βελτιώσει την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, αλλά και να συνεισφέρει στην αύξηση της απασχόλησης των γυναικών και στην οικονομική σταθερότητα των οικογενειών.
Η γονική άδεια είναι ένα από τα πιο σημαντικά μέτρα πολιτικής για την υποστήριξη των γονέων που ισορροπούν καθήκοντα φροντίδας με την εργασία, αλλά δεν είναι διαθέσιμη σε όλους. Ο Δείκτης Ισότητας των Φύλων του 2019 παρουσιάζει πώς το πρόβλημα είναι στην ΕΕ, καθώς 28% των γυναικών και 20% των ανδρών δεν έχουν το δικαίωμα γονικής άδειας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η προαναφερθείσα οδηγία υποχρεώνει τα κράτη μέλη: «...να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για να διασφαλίσουν ότι ο/η κάθε εργαζόμενος/η έχει ατομικό δικαίωμα γονικής άδειας τεσσάρων μηνών που πρέπει να ληφθεί πριν το παιδί φτάσει σε συγκεκριμένη ηλικία, έως την ηλικία των οκτώ ετών, που καθορίζεται από κάθε κράτος μέλος ή με συλλογική συμφωνία».
Η πρόσβαση σε προσιτές και καλής ποιότητας υπηρεσίες παιδικής φροντίδας είναι σημαντική για την ισορροπία εργασίας-προσωπικής ζωής, αλλά τα παιδιά δεν είναι τα μόνο που χρειάζονται προσοχή και φροντίδα.
Τα ποσοστά γήρανσης και αναπηρίας αυξάνονται στην ΕΕ και το αποτέλεσμα είναι η αύξηση την ανάγκης για μακροπρόθεσμες υπηρεσίες φροντίδας για τους ηλικιωμένους και τα άτομα με αναπηρίες. Οι γυναίκες ηλικίας πριν από τη συνταξιοδότηση αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό της άτυπης μακροχρόνιας φροντίδας στην ΕΕ. Η διαφορά είναι αξιοσημείωτη στην ηλικιακή ομάδα 50-64 ετών: 21% των γυναικών και 11% των ανδρών φροντίζουν ηλικιωμένους ή/και άτομα με αναπηρίες αρκετές μέρες την εβδομάδα.
Σύνδεσμοι για αυτοδιδασκαλία
The European Parliament and the Council of EU, 2019, Directive (EU) 2019/1158 on work-life balance.Τα πιο συνηθισμένα μέτρα που λαμβάνουν οι εργοδότες και οι εκπαιδευτικοί οργανισμοί για την υποστήριξη της φροντίδας παιδιών είναι τα ακόλουθα:
- Ίδρυση νηπιαγωγείου στην εταιρεία (μεγάλες επιχειρήσεις)
- Διενέργεια εκτίμησης κινδύνου που αφορά την ασφάλεια της θηλάζουσας μητέρας ή του παιδιού της από τις συνθήκες εργασίας ή τις ώρες εργασίας της
- Δημιουργία αίθουσας όπου τα παιδιά θα μπορούν να διαβάζουν ή να περιμένουν τους γονείς τους, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ή φροντίδα μεγαλύτερων παιδιών μετά το σχολείο
- Παροχή βοήθειας κατά τη διάρκεια των σχολικών αργιών και των ωρών/ημερών που είναι κλειστά τα νηπιαγωγεία (κατασκηνώσεις, βραχυπρόθεσμη φροντίδα παιδιών)
- Συμβουλευτικές υπηρεσίες για γονείς
- Οικονομική υποστήριξη για ορισμένους γονείς
Τα πιο συνηθισμένα μέτρα που λαμβάνουν οι εργοδότες και οι εκπαιδευτικοί οργανισμοί για την υποστήριξη της φροντίδας ηλικιωμένων και ατόμων με αναπηρίες είναι τα ακόλουθα:
- Επιτρέπουν και υποστηρίζουν άδειες έκτακτης ανάγκης και βραχυπρόθεσμη άδεια (λίγες μέρες έως μια εβδομάδα) με σύντομη προειδοποίηση.
- Επιτρέπουν στους φροντιστές να πάρουν μακροπρόθεσμη άδεια με την επιλογή να κρατήσουν επαφή και να επιστρέψουν στην εργασία τους αργότερα. Αυτή η επιλογή μπορεί να περιλαμβάνει ορισμένη οικονομική υποστήριξη, π.χ. με «συμπλήρωση» πληρωμών παροχών ενώ είναι σε άδεια.
- Επιτρέπουν εργασία μερικής απασχόλησης (μείωση ωρών) με την επιλογή να επιστρέψουν σε εργασία πλήρους απασχόλησης αργότερα.
- Επιτρέπουν ευέλικτη διευθέτηση εργασιακών ωρών για εργαζόμενους πλήρους και μερικής απασχόλησης (ευέλικτο ωράριο, συμπιεσμένη εβδομάδα εργασίας, εναλλαγή βαρδιών).
- Επιτρέπουν εργασία από το σπίτι (τηλεργασία).
Ένα από τα πιο χρήσιμα μέτρα WLB
είναι η πιθανότητα διευθέτησης ευέλικτου εργασιακού ωραρίου.
Κοινά είδη ευέλικτης εργασίας είναι τα ακόλουθα:
- Ευέλικτο ωράριο: Οι υπάλληλοι δουλεύουν τις τυπικές βασικές ώρες, αλλά έχουν την ευκαιρία να επιλέξουν, εντός συμφωνημένων ορίων, τι ώρα θα ξεκινήσουν, τι ώρα θα κάνουν διάλειμμα, και τι ώρα θα τελειώσουν την εργασιακή τους ημέρα. Οι υπερωρίες ή οι ελλείψεις μπορούν να μεταφερθούν και να καλυφθούν μια άλλη ημέρα.
- Κλιμακωτό ωράριο: «Σύστημα βάρδιας» στο οποίο η έναρξη και η λήξη του ωραρίου των υπαλλήλων ποικίλλουν έτσι ώστε να επιτρέπεται η κάλυψη του προσωπικού (δηλαδή περισσότερες ώρες λειτουργίας) για καθορισμένες περιόδους (δηλαδή εβδομάδα ανά εβδομάδα, από μέρα σε μέρα). Δύο υπάρχουσες επιλογές είναι:
- Το ωράριο είναι καθορισμένο και προγραμματισμένο από τον/την εργοδότη ή τον/την υπεύθυνο/η του τμήματος.
- Το ωράριο διευθετείται με τον/την εργοδότη και «αυτό-διαχειρίζεται» από το προσωπικό εντός του ίδιου τμήματος ή του γραφείου.
- Συμπιεσμένο ωράριο: Με αυτή τη διευθέτηση, ο συνηθισμένος αριθμός εργάσιμων ημερών την εβδομάδα μπορεί να συμπιεστεί: μπορείτε να παίρνετε μια ημέρα άδεια κάθε εβδομάδα/δεκαπενθήμερο, ή μισή ημέρα άδεια κάθε εβδομάδα κ.λπ. είτε ξεκινώντας πιο νωρίς είτε τελειώνοντας πιο αργά. Και στις δύο περιπτώσεις, ο συνολικός αριθμός ωρών παραμένει ο ίδιος.
- Ετήσιες ώρες / Δομημένη άδεια αντί του τυπικού: Οι ώρες εργασίας ανατίθενται ανά έτος, όχι ανά εβδομάδα, και σύμφωνα με την ποσότητα της δραστηριότητα ή της ζήτηση.
- Πρώτο είδος: η διάρκεια του χρόνου εργασίας είναι ανά έτος και όχι ανά εβδομάδα. Ο χρόνος χωρίζεται σε βασικές ώρες εργασίας κάθε εβδομάδα και σε μη κατανεμημένες ώρες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για περιόδους αιχμής ή ζήτησης.
- Δεύτερο είδος: συμφωνούνται περισσότερες ώρες εργασίας κατά τη διάρκεια της αιχμής της δραστηριότητας ή βάσει των αναγκών της επιχείρησης. Αυτές οι επιπλέον ώρες καταγράφονται και μπορείτε στη συνέχεια να πάρετε άδεια (με αμοιβή) όταν είναι μια λιγότερο πολυάσχολη περίοδος.
- Συναπασχόληση: Ο επιμερισμός μιας θέσης εργασίας είναι όταν δύο άτομα μοιράζονται κοινά καθήκοντα:
- Μια θέση εργασίας που είναι πλήρους απασχόλησης κατανέμεται σε δύο εξίσου ικανούς υπαλλήλους μερικής απασχόλησης.
- Η αποζημίωση κατανέμεται μεταξύ των υπαλλήλων, με αποτέλεσμα τη καθαρή μείωση του χρόνου απασχόλησης ανά εργαζόμενο.
- Εργασία από το σπίτι/Τηλεργασία: Η εργασία από το σπίτι συνεπάγεται με τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών και άλλων ηλεκτρονικών συσκευών για να είναι εφικτή η εργασία από το σπίτι και επίσης υπάρχει άμεση επικοινωνία με το γραφείου.
- Μερική απασχόληση: Εργασία λιγότερων ωρών από το κανονικό ωράριο, ωστόσο, υπάρχουν πολλά διαφορετικά πρότυπα μερικής απασχόλησης. Η εργασία μερικής απασχόλησης μπορεί να οργανωθεί με διάφορους τρόπους, όπως:
- Αρκετές σταθερές ώρες εργασίας καθημερινά
- Άλλο σταθερό ωράριο
- Ευέλικτο ωράριο εργασίας κατόπιν αιτήματος
- Η σύμβαση μερικής απασχόλησης μπορεί να συμφωνηθεί ατομικά ή (καλύτερα) σε συλλογικές διαπραγματεύσεις
4.4. Εξήγηση της έννοιας ισορροπίας επαγγελματικής-προσωπικής ζωής σε σχέση με την οικογενειακή ζωή, τη σημασία της εμπλοκής των ανδρών στη φροντίδα των παιδιών, τη φροντίδα των ηλικιωμένων και των εξαρτώμενων ατόμων
Όπως έχει αναφερθεί στη Στρατηγική για την Ισότητα των Φύλων 2020 – 2025: «Η βελτίωση της ισορροπίας μεταξύ της επαγγελματικής και της προσωπικής ζωής των εργαζομένων είναι ένας από τους τρόπους αντιμετώπισης του χάσματος μεταξύ των φύλων στην αγορά εργασίας. Και οι δύο γονείς πρέπει να νοιώθουν ότι έχουν την ευθύνη και το δικαίωμα σε ότι αφορά τη φροντίδα της οικογένειας. Η Οδηγία για την Ισορροπία Εργασίας-Προσωπικής Ζωής προτείνει τα πιο βασικά πρότυπα σχετικά με την οικογενειακή άδεια και τις ευέλικτες διευθετήσεις εργασίας για τους εργαζομένους, και προωθεί την ίση κατανομή των ευθυνών φροντίδας μεταξύ των γονέων…»
Οι εκπαιδευτές πρέπει να ενθαρρύνουν τις γυναίκες να χρησιμοποιούν τις ευκαιρίες που παρέχονται από τη νομοθεσία και να μοιράζονται τις οικογενειακές ευθύνες με άλλα μέλη της οικογένειας. Είναι επίσης σημαντικό να ψάχνουν για προγράμματα κατάρτισης που παρέχουν ευκαιρίες ευέλικτης μορφής μάθησης, με ευέλικτες ώρες και εκπαίδευσης εξ αποστάσεως.
Σύνδεσμοι για αυτοδιδασκαλία