Υλικό προς ανάγνωση "Επίγνωση των Στερεότυπων βάσει Φύλου στην Αγορά Εργασίας"
5.1 Στερεότυπα βάσει φύλου στην αγορά εργασίας
Τα στερεότυπα βάσει φύλου υπάρχουν σε όλες τις πλευρές της ζωής, και επηρεάζουν τις επιλογές των ανθρώπων σε θέματα εργασίας και πώς μπορούν να το συνδυάσουν αυτό με την προσωπική τους ζωή. Ένα από τα πιο γνωστά στερεότυπα είναι ότι οι γυναίκες εξακολουθούν να έχουν περιορισμένη εκπροσώπηση στην αγορά εργασίας: το 67% των γυναικών απασχολείται επί του παρόντος, ενώ η απασχόληση των ανδρών ανέρχεται στο 79%, δημιουργώντας έτσι ένα χάσμα στην απασχόληση μεταξύ των φύλων που είναι 12%. Τα χαμηλότερα ποσοστά απασχόλησης εντοπίζονται μεταξύ των γυναικών με χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης, των γυναικών με αναπηρία, και των νεαρών γυναικών ηλικίας 15-24 ετών.
Ακόμα ένα στερεότυπο είναι η άνιση συγκέντρωση των γυναικών και των ανδρών σε διαφορετικούς τομείς της αγοράς εργασίας. Περισσότερες γυναίκες δουλεύουν στην εκπαίδευση, την υγεία και την κοινωνική εργασία (το 30% των γυναικών σε σύγκριση με το 8% των ανδρών) ενώ σημαντικά περισσότεροι άνδρες εργάζονται στις επιστήμες, την τεχνολογία, τη μηχανική και τα μαθηματικά (το 7% των γυναικών σε σύγκριση με το 33% των ανδρών).
Επίσης, το στερεότυπο βάσει φύλου σχετικά με τον διαχωρισμό των ευθυνών φροντίδας συνήθως έχει ένα βλαβερό αποτέλεσμα για τις γυναίκες και τις καριέρες τους. Οι γυναίκες επιλέγουν μερική απασχόληση πιο συχνά, κάτι το οποίο έχει συνέπειες στο εισόδημα τους σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους, συμπεριλαμβανομένης της σύνταξης, και με επιπτώσεις στις επαγγελματικές τους προοπτικές. Παρομοίως, τα στερεότυπα πρότυπα αρρενωπότητας εμποδίζουν τους άνδρες από το να συμμετέχουν πλήρως στην πατρότητα, και στη παροχή φροντίδας γενικά.
5.2 Στερεότυπα βάσει φύλου που υπάρχουν στην (επαν)εκπαίδευση και την απασχόληση στην ψηφιακή αγορά
Στον τομέα της εκπαίδευσης και των προσόντων, μαθήματα σχετικά με το ICT (πληροφορίες, επικοινωνία, τεχνολογία) συνήθως επιλέγονται από άνδρες. Μόνο 24 από 1,000 κοπέλες αποφοιτούν από κλάδο που σχετίζεται με ICT - και μόνο 6 από αυτές θα εργαστούν σε ψηφιακό τομέα. Από την άλλη, από κάθε 1,000 πτυχιούχους άνδρες, 92 από αυτούς σπούδασαν σε τομείς που σχετίζονται με ICT, εκ των οποίων οι 49 καταλήγουν να εργάζονται σε ψηφιακές δουλειές. Οι άνδρες αποφοιτούν 5.7 φορές περισσότερο από τις γυναίκες σε ICT σπουδές στην Ευρώπη και έτσι υπάρχει χάσμα 11% μεταξύ των φύλων στις ψηφιακές δεξιότητες.
Όσον αφορά την απασχόληση στην ψηφιακή αγορά, ισχύουν τα ίδια στερεότυπα βάσει φύλου: οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν το 52% του Ευρωπαϊκού πληθυσμού, όμως κατέχουν μόνο το 15% των θέσεων εργασίας που σχετίζονται με ICT. Μόνο 1 στους 6 ICT ειδικούς είναι γυναίκα στην ΕΕ. Επίσης, οι γυναίκες που δουλεύουν στον τομέα των πληροφοριών και της επικοινωνίας κερδίζουν 19% λιγότερα από τους άνδρες. Αυτό είναι ιδιαίτερα ξεκάθαρο σε άτομα που είναι μεταξύ των 30 και 40 ετών, που είναι η πρωταρχική ηλικία εργασίας και το στάδιο της επαγγελματικής εξέλιξης ενός ατόμου. Αυτές οι συγκεκριμένες ηλικίες είναι επίσης η περίοδος όπου οι περισσότεροι Ευρωπαίοι αποκτούν το πρώτο τους παιδί και/ή πρέπει να φροντίζουν τα μικρά τους παιδιά. Όταν συγκρίνουμε τις συνθήκες εργασίας των ανδρών και των γυναικών στον ICT τομέα, οι γυναίκες νοιώθουν περισσότερο κίνητρο από τους άνδρες να παρουσιάσουν την καλύτερη τους απόδοση, αλλά νοιώθουν πώς δεν έχουν όση ελευθερία να εφαρμόσουν τις ιδέες τους όση έχουν οι άνδρες συνεργάτες τους. Οι γυναίκες στον ICT τομέα έχουν επίσης αντιμετωπίσει διάκριση λόγω του φύλου τους σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από τους άνδρες ομόλογους τους.
Η αύξηση της ορατότητας, της ενδυνάμωσης, και της συμμετοχής των γυναικών στον ψηφιακό τομέα θα έχει ως αποτέλεσμα την οικονομική ανάπτυξη και μεγαλύτερη κοινωνική πρόοδο και θα επιτρέψει την πλήρη συμμετοχή τους στην κοινωνία. Τα κράτη μέλη της ΕΕ αναγνωρίζουν ότι πρέπει να δοθεί πολιτική προτεραιότητα στην περιορισμένη αντιπροσώπευση των γυναικών στην ψηφιακή οικονομία και κάθε κράτος μέλος υποσχέθηκε να εισάγει ένα διατομεακό εθνικό σχέδιο σε σχέση με τις γυναίκες στον ψηφιακό τομέα.
Σύνδεσμοι για αυτοδιδασκαλία
EU Countries Commit to Boost Participation of Women in Digital
5.3 Ο ρόλος της εκπαίδευσης, των προσόντων και της επανεκπαίδευσης προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα στερεότυπα στην αγορά εργασίας
Προκλήσεις που σχετίζονται με το φύλο στο εκπαιδευτικό σύστημα προκαλούν εμπόδια στην οικονομική ανάπτυξη και στις καλύτερες επαγγελματικές ευκαιρίες, ειδικά για τις γυναίκες. Μια από τις βασικές προκλήσεις είναι το γεγονός ότι οι γυναίκες και οι άνδρες τείνουν να επιλέγουν τομείς σύμφωνα με τους παραδοσιακούς ρόλους των φύλων. Κατά μέσο όρο στην ΕΕ, ο αριθμός των γυναικών που σπουδάζουν στον κλάδο της εκπαίδευσης, της υγείας και της ευημερία, των φιλολογικών και των τεχνών, είναι διπλάσιος από τους άνδρες. Στη Λιθουανία, οι άνδρες κυριαρχούν σε τομείς σπουδών όπως η πληροφορική (87.5%) και η μηχανική (83.1%), ενώ οι γυναίκες αποκτούν την πλειοψηφία των πτυχίων στις κοινωνικές υπηρεσίες (81.6%) και την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη (74.7%). Αυτή η τάση είναι παρόμοια και σε άλλες χώρες της ΕΕ.
Η κατάσταση δεν θα αλλάξει εκτός εάν οι εκπαιδευτικοί ενθαρρύνουν τα κορίτσια και τα αγόρια να επιλέγουν κλάδους που πηγαίνουν κόντρα στα στερεότυπα, όπως είναι το STEM (επιστήμη, τεχνολογία, μηχανική και μαθηματικά) για κορίτσια, και εκπαίδευση και ευημερία για αγόρια. Η τάξη πρέπει να είναι ένα περιβάλλον που αμφισβητεί τα στερεότυπα βάσει φύλου και τα καταρρίπτει. Ένας τρόπος για να επιτευχθεί αυτό είναι μέσω εκπαιδευτικού υλικού που δείχνει ιδιαίτερη ευαισθησία σε ζητήματα φύλου και κατάρτιση εκπαιδευτικών για να αντιμετωπίσουν στη συνέχεια τα στερεότυπα. Είναι σημαντικό οι εκπαιδευτικοί να προωθούν τα μαθήματα STEM στα κορίτσια και τις γυναίκες, και να ενθαρρύνουν όλους τους μαθητές να καταρρίπτουν τις προσδοκίες βάσει φύλου όσον αφορά τις επαγγελματικές τους επιλογές. Επιπλέον, οι εκπαιδευτές ενηλίκων πρέπει να αποφεύγουν τη χρήση στερεότυπων βάσει φύλου. Είναι σημαντικό να ενθαρρύνουν τις γυναίκες να επιλέγουν (επαν)εκπαίδευση σύμφωνα με τα ταλέντα τους, και όχι με βάση τα στερεότυπα του φύλου, και να εμβαθύνουν την κατανόηση ότι οι γυναίκες μπορούν και αυτές να επιλέξουν μια καριέρα στο ICT και το STEM, ότι δεν είναι μόνο για τους άνδρες.
Έχει επιβεβαιωθεί ότι οι γυναίκες με χαμηλά προσόντα δυσκολεύονται ιδιαίτερα να έχουν πρόσβαση σε θέσεις εργασίας με αξιοπρεπή μισθό. Μόνο το 42% των γυναικών με χαμηλά προσόντα εργάζονται, και είναι πολύ πιθανό να αναλάβουν ασταθείς δουλειές με σύντομες συμβάσεις, λίγες ώρες εργασίας και πολύ χαμηλές αμοιβές. Σχεδόν οι μισές από τις γυναίκες με χαμηλά προσόντα (45%) δουλεύουν σε αβέβαιες θέσεις εργασίας σε σύγκριση με το λίγο περισσότερο από το ένα τέταρτο των ανδρών με το ίδιο επίπεδο εκπαίδευσης (26%). Οι γυναίκες γενικά είναι πιο πιθανό να δουλεύουν σε τέτοιου είδους θέσεις εργασίας παρά οι άνδρες, ανεξάρτητα από το επίπεδο εκπαίδευσης τους.
Ο στόχος είναι να δημιουργήσουμε μια επιτυχημένη και δίκαιη Ευρώπη όπου τα κορίτσια και τα αγόρια θα μπορούν να επιλέγουν ελεύθερα τον τομέα της εκπαίδευσης τους και της επαγγελματικής τους πορείας.
Σύνδεσμοι για αυτοδιδασκαλία
5.4 Οι συνέπειες των παραδοσιακών/στερεότυπων ρόλων του άνδρα και της γυναίκας στην αγορά εργασίας και η αναγκαιότητα για αλλαγή
Λόγω των διαρθρωτικών ανισοτήτων και τα επίμονα στερεότυπα φύλου, οι γυναίκες με χαμηλά προσόντα αντιμετωπίζουν μεγάλο ρίσκο αποστασιοποίησης από την αγορά εργασίας, φτώχιας και κοινωνικού αποκλεισμού. Οι μισές από τις γυναίκες με χαμηλά προσόντα και ηλικίας 15-64 ετών στην ΕΕ-28 είναι εκτός της αγοράς εργασίας σε σύγκριση με το 27% των ανδρών με χαμηλά προσόντα. Επιπλέον, το 14% των ανδρών και το 9% των γυναικών με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο δεν εργάζονται. Οι περιορισμένες ευκαιρίες απασχόλησης μπορεί να επηρεάσουν την απόφαση τους σχετικά με το εάν θα είναι μέρος της αγοράς εργασίας, ειδικά εάν η έρευνα για εργοδότηση ή η αποδοχή μιας θέσης εργασίας θα προκαλέσει περισσότερα έξοδα, όπως είναι η μεταφορά ή το κόστος της φροντίδας των παιδιών τους. Οι γυναίκες με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο είναι επίσης πιο πιθανό να εργαστούν σε επισφαλείς θέσεις εργασίας.
Ακόμα μια επίμονη συνέπεια είναι η οικονομική επίπτωση. Η οικονομική απώλεια λόγω του χάσματος στην απασχόληση μεταξύ των φύλων ανέρχεται σε 370 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως. Η βελτίωση της ισότητας των φύλων θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του GDP έως 3,15 τρισεκατομμύρια ευρώ έως το 2050. Επομένως, το να αναλάβουμε δράση είναι απολύτως απαραίτητο τόσο σε κοινωνικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο.
Οι γυναίκες αποκτούν όλο και περισσότερα προσόντα: περισσότερες γυναίκες παρά άνδρες αποφοιτούν από πανεπιστήμια στην Ευρώπη, ωστόσο, πολλές από αυτές δεν αισθάνονται αρκετή ελευθερία στην επιλογή των θέσεων εργασίας τους ή δεν έχουν τις ίδιες ευκαιρίες εργασίας με τους άνδρες. Η απασχόληση είναι ο καλύτερος τρόπος οικονομικής ενδυνάμωσης των γυναικών, επομένως η αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας είναι απαραίτητη.