Υλικό προς ανάγνωση "Κατανοώντας τους τρόπους που μπορούν να μειώσουν το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων στην αγορά εργασίας"
2.1 Ορίζοντας το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων
Μπορούμε να περιγράψουμε το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων ως «ένα μετρήσιμο δείκτη της ανισότητας μεταξύ των γυναικών και των ανδρών» (Διεθνής Οργανισμός Εργασίας). Πιο συγκεκριμένα, το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων μετρά τη διαφορά στις μέσες ακαθάριστες ωριαίες αποδοχές μεταξύ των γυναικών και των ανδρών.
Το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών στην ΕΕ στην εποχή μας είναι μεγαλύτερο από ποτέ, αλλά:
- Οι γυναίκες λαμβάνουν περιορισμένη αντιπροσώπευση στην αγορά εργασίας, είτε λόγω του φύλου τους, ή συνθηκών ευπάθειας ή περιθωριοποίησης λόγω της εθνικότητας, θρησκείας ή του μεταναστευτικού ιστορικού τους.
- Μεγαλύτερο χάσμα στις συντάξεις το οποίο δείχνει ότι οι ηλικιωμένες γυναίκες βρίσκονται σε περισσότερο κίνδυνο φτώχειας από ότι οι άνδρες.
- Η έλλειψη ευθύτητας δείχνει ότι πολλές γυναίκες δεν γνωρίζουν πώς ή δεν μπορούν να αποδείξουν ότι είναι χαμηλόμισθες.
Πηγή: https://www.unwomen.org/en/news/stories/2020/9/explainer-everything-you-need-to-know-about-equal-pay
Σύνδεσμοι για αυτοδιδασκαλία
Explainer: Everything you need to know about pushing for equal pay
The gender pay gap situation in the EU
2.2 Στατιστικά δεδομένα που αποδεικνύουν το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων στην ΕΕ
Μια πρόσφατη έρευνα του EIGE (2017) δείχνει ότι η πληρωμή μισθών είναι η κατηγορία όπου μπορούν να παρατηρηθούν οι μεγαλύτερες διαφορές βάσει φύλου. Ανάμεσα στους υπαλλήλους, σχεδόν μια στις πέντε γυναίκες και ένας στους δώδεκα άνδρες λαμβάνουν πολύ χαμηλό μισθό. Σε όλη την ΕΕ, το μισθολογικό χάσμα διαφέρει σημαντικά (Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 2020), και τα υψηλότερα ποσοστά παρατηρήθηκαν στην Εσθονία (25.6%), την Τσέχικη Δημοκρατία (21.1%), την Γερμανία (21%), το Ηνωμένο Βασίλειο (20.8%), την Αυστρία (19.9%) και την Σλοβακία (19.8%) το 2017. Σε αντίθεση, το μικρότερο χάσμα παρατηρήθηκε στην Σλοβενία (8%), την Πολωνία (7.2%), το Βέλγιο (6%), την Ιταλία και το Λουξεμβούργο (5% σε κάθε χώρα), και την Ρουμανία (3.5%). Το μισθολογικό χάσμα στην ΕΕ είναι 14,8%.
Σύνδεσμοι για αυτοδιδασκαλία
2.3 Η πολυπλοκότητα των παραγόντων που επηρεάζουν το μισθολογικό χάσμα και η αρνητική επιρροή που έχει σε αυτό ο διαχωρισμός βάσει φύλου στην αγορά εργασίας
Η ισότητα σε μισθούς αναφέρεται στο δικαίωμα ίσης αμοιβής για εργασία ίσης αξίας. Ακόμα κι αν η έννοια είναι ξεκάθαρη, η εφαρμογή ίσης αμοιβή στην πράξη έχει αποδειχθεί ότι είναι κάτι δύσκολο, και επομένως, αυτό είναι μια από τις μεγαλύτερες επιπτώσεις του επαγγελματικού διαχωρισμού. Το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων είναι ένα περίπλοκο ζήτημα και πολλοί παράγοντες συμβάλλουν στην ανισότητα αυτή. Διαφορές στη μέση αμοιβή των ανδρών και των γυναικών παρουσιάζονται για πολλούς λόγους, και συχνά συνδέονται.
- Η έλλειψη προγραμμάτων εποπτείας και διαχείρισης για γυναίκες είναι ένας παράγοντας που συμβάλλει στη μείωση του μέσου μισθού των γυναικών διευθυντριών σε σύγκριση με αυτών των ανδρών διευθυντών. Τα δεδομένα της Eurostat (2017) δείχνουν ότι οι γυναίκες κατέχουν λιγότερες θέσεις σε πιο στρατηγικούς ρόλους και κερδίζουν 23% λιγότερα ανά ώρα από τους άνδρες διευθυντές.
- Ο δεύτερος παράγοντας που πρέπει να λάβουμε υπόψη είναι η ευελιξία στον εργασιακό χώρο. Αυτό συχνά συνδέεται με το γεγονός ότι ορισμένα επαγγέλματα και οργανισμοί απαιτούν περισσότερες ώρες εργασίας ή συγκεκριμένα ωράρια. Αυτό οδηγεί τις γυναίκες να παίρνουν διαφορετικές αποφάσεις όσον αφορά τα ωράρια εργασίας τους. Η οικογενειακή κατάσταση, η μητρότητα, και οι οικιακές ευθύνες εξηγούν αυτή τη διαφορά στις αποφάσεις. Πιο συγκεκριμένα, τα στερεότυπα φύλου και οι κοινωνικές προσδοκίες πιέζουν τις γυναίκες να κάνουν αίτηση σε θέσεις εργασίες που είναι πιο φιλικές προς την οικογένεια, έτσι ώστε να διατηρήσουν την ισορροπία μεταξύ δουλειάς και νοικοκυριού, και οικογενειακών ευθυνών. Σύμφωνα με μια αναφορά από τους Schieder και Gould, εστιάζοντας στο πώς οι διακρίσεις, οι κοινωνικοί κανόνες, και άλλοι παράγοντες επηρεάζουν τις επαγγελματικές επιλογές των γυναικών - και την αμοιβή τους, «οι πολλές ώρες εργασίας που απαιτούνται από τα πιο ακριβοπληρωμένα επαγγέλματα», και «η ανάγκη για ισορροπία μεταξύ επαγγελματικών και οικογενειακών υποχρεώσεων, και η διαθεσιμότητα για ευέλικτες εργασιακές πρακτικές, μπορεί να περιορίσουν τις επαγγελματικές ευκαιρίες ενός ατόμου», και επομένως, αυτό επηρεάζει το εισόδημα τους. Παράλληλα, οι προτιμήσεις των εργοδοτών επίσης φαίνεται πώς επηρεάζονται από στερεότυπα βάσει φύλου.
Τέτοια στερεότυπα μπορούν επίσης να εμφανιστούν στην εκπαίδευση. Οι παραδώσεις, οι κοινωνικοί κανόνες και τα στερεότυπα μπορούν να επηρεάσουν τις επιλογές που σχετίζονται με την εκπαιδευτική πορεία και τα επαγγελματικά μοτίβα. Έρευνες δείχνουν ότι η σχολική σταδιοδρομία και οι προσωπικοί εκπαιδευτικοί στόχοι επηρεάζονται από στερεότυπα φύλου αλλά και από υπηρεσίες σχολικής σταδιοδρομίας, οι οποίες συχνά ενθαρρύνουν τα κορίτσια και τα αγόρια να επιλέξουν επαγγέλματα που είναι παραδοσιακά συνδεδεμένα με το κάθε φύλο. Η Στρατηγική για την Ισότητα των Φύλων 2020-2025, που δημοσιεύθηκε από την Επιτροπή της ΕΕ, εστιάζει εκτενώς στην εξάλειψη των στερεότυπων φύλου και του χάσματος μεταξύ των φύλων στον τομέα STEM. Η αναφορά συζητά τα στερεότυπα φύλου που εμποδίζουν τη συμμετοχή των γυναικών σε επαγγέλματα STEM, εξηγώντας ότι παρά το γεγονός ότι τα κορίτσια αποδίδουν καλύτερα από τα αγόρια στον ψηφιακό γραμματισμό, οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν το 17% των ατόμων που σπουδάζουν και σταδιοδρομούν στον ICT τομέα στην ΕΕ, και μόνο το 36% των αποφοίτων STEM, ζητώντας για πραγματικές πράξεις που αντιμετωπίζουν τον οριζόντιο διαχωρισμό, τα στερεότυπα και το χάσμα μεταξύ των φύλων στην εκπαίδευση και την κατάρτιση.
- Ακόμα ένας πιθανός παράγοντας που συμβάλλει στο μισθολογικό χάσμα στην αγορά εργασίας είναι ότι η αγορά εργασίας παρουσιάζει αρκετή ποικιλία ανάλογα με τον τύπο του επαγγέλματος. Ο αριθμός των γυναικών (παρά των ανδρών) συγκεντρώνεται κυρίως σε επαγγελματικούς τομείς με χαμηλότερους μισθούς, όπως είναι η εκπαίδευση, η υγεία, και η κοινωνική εργασία. Η έλλειψη αντιπροσώπευσης των γυναικών συχνά ορίζεται ως επαγγελματικός διαχωρισμός και συνδέεται με την επικρατέστερη ανδρική παρουσία σε συγκεκριμένα επαγγέλματα, όπως είναι οι επιστήμες, η τεχνολογία, η μηχανική και τα μαθηματικά. Στην Κύπρο, σύμφωνα με το Δείκτη Ισότητας των Φύλων 2020 του EIGE, οκτώ φορές περισσότεροι άνδρες (25%) παρά γυναίκες (3%) εργάζονται σε επαγγέλματα STEM. Από το σύνολο των ICT ειδικών, μόνο το 18% είναι γυναίκες σε αντίθεση με το 82% που είναι άνδρες. Στη Λιθουανία, οι άνδρες κυριαρχούν σε κλάδους σπουδών όπως είναι η πληροφορική (87.5%) και η μηχανική (83.1%), ενώ οι γυναίκες κατέχουν την πλειοψηφία των πτυχίων στις κοινωνικές υπηρεσίες (81.6%) και την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη (74.7%). Αυτή η τάση είναι παρόμοια και σε άλλες χώρες της ΕΕ. Αυτό σημαίνει ότι στατιστικά, τα αγόρια και οι άνδρες τείνουν να κυνηγούν επαγγέλματα STEM που προσφέρουν υψηλότερη αμοιβή, σε αντίθεση με τις γυναίκες.
- Επιπλέον, εκτός από τη χαμηλή συμμετοχή των γυναικών σε τομείς με υψηλούς μισθούς, υπάρχει επίσης σημαντικός βαθμός κάθετου και οριζόντιου επαγγελματικού διαχωρισμού λόγω φύλο εντός του τομέα. Στην πρόσφατη ερευνητική έκθεση, που απευθύνεται στο χάσμα μεταξύ των φύλων στην τεχνολογία, και που δημιουργήθηκε από το Tech Partnership, αναφέρεται ότι: «οι άνδρες και οι γυναίκες είναι εξίσου πιθανό να έχουν μια επαγγελματική θέση εργασίας, αλλά οι άνδρες είναι πιο πιθανό να έχουν διευθυντικούς ή εμπορικά εξειδικευμένους ρόλους.» Επίσης, επαγγέλματα που απαιτούν κοινές δεξιότητες, προσόντα ή εμπειρία τείνουν να είναι χαμηλόμισθα όταν εκτελούνται κυρίως από γυναίκες παρά από άνδρες.
Σύνδεσμοι για αυτοδιδασκαλία
2.4 Το μισθολογικό χάσμα στον ψηφιακό τομέα
Το #EqualPay είναι ένα από τα hashtags που τράβηξαν την προσοχή το 2019, εστιάζοντας στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες όσον αφορά την επίτευξη ισότητας με τους άνδρες. Η ανισότητα μεταξύ των φύλων σε συγκεκριμένους τομείς είναι αξιοπρόσεχτη, ειδικά στην ψηφιακή βιομηχανία. Η έλλειψη πρόσβασης στον ψηφιακό τομέα, και επομένως, η σπάνια παρουσία των γυναικών σε βασικούς τομείς του ψηφιακού εργασιακού κόσμου, καθώς και η αόρατη και η απλήρωτη εργασία, διατηρούν και επιδεινώνουν το ζήτημα του μισθολογικού χάσματος στον ψηφιακό τομές. Επομένως, «παρά την αρκετά διαδεδομένη αποδοχή της έννοιας των μισθολογικών διακρίσεων λόγω φύλου, υπάρχουν πολλά νομοθετικά και μη νομοθετικά μέτρα που πρέπει να υιοθετηθούν με σκοπό την ορθή εφαρμογή της αρχής της ίσης αμοιβής.» Συμπερασματικά, το μισθολογικά χάσμα στον ψηφιακό τομέα ενισχύεται από κοινωνικούς κανόνες που επιτρέπουν τις διακρίσεις, το νομοθετικό πλαίσιο, και την έλλειψη μισθολογικής διαφάνειας.
2.5 Οι επιπτώσεις του μισθολογικού χάσματος στις συντάξεις και τη φτώχεια των γυναικών
Το ζήτημα του μισθολογικού χάσματος μεταξύ των φύλων πρέπει να εξεταστεί στο πλαίσιο της συνολικής ανισότητας των φύλων που επηρεάζει την ποιότητα ζωής των γυναικών και συνεχίζει μετά την ηλικία απασχόλησης τους. Σύμφωνα με μια αναφορά σχετικά με την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών στην ΕΕ (2018), τα χάσμα μεταξύ των φύλων όσον αφορά την απασχόληση, μεταφράζεται ως ένα σημαντικό χάσμα στις συντάξεις κατά τη διάρκεια της συνταξιοδότησης, και είναι μία από τις πιο σημαντικές αιτίες της φτώχειας στη μετέπειτα ζωή των γυναικών. Συμπερασματικά, το χάσμα στις αμοιβές έχει ως αποτέλεσμα το χάσμα στις συντάξεις, καθώς στατιστικά δεδομένα το 2018 έδειξαν ότι γυναίκες στην ΕΕ ηλικίας άνω των 65 ετών λάμβαναν σύνταξη η οποία ήταν κατά μέσο όρο 30% χαμηλότερη από αυτή των ανδρών, και κατά συνέπεια, το ποσοστό των γυναικών συνταξιούχων ηλικίας άνω των 65 ετών που κινδύνευαν από τη φτώχεια ήταν περίπου 3 έως 4 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο από το ποσοστό για τους άντρες συνταξιούχους.
Σύνδεσμοι για αυτοδιδασκαλία
Differing expectations of older men and women in the workplace
Today’s gender pay gap is tomorrow’s pension gap
2.6 Μειώνοντας το Μισθολογικό Χάσμα - Πώς μπορούμε να το πετύχουμε;
Η αντιμετώπιση
του μισθολογικού χάσματος μεταξύ των φύλων και η βελτίωση της ισότητας των
φύλων μπορούν να επιτευχθούν με τα ακόλουθα:
- Προώθηση ίσης χρήσης οικογενειακών αδειών και διευθετήσεων ευέλικτης εργασίας έτσι ώστε να βελτιωθεί η πρόσβαση σε πιο προσιτές και καλύτερης ποιότητας υπηρεσίες παιδικής φροντίδας και άλλες υπηρεσίες που παρέχουν φροντίδα.
Σύνδεσμοι για αυτοδιδασκαλία
#EqualPay: The gender gap in the tech industry (Women’s Day special)