Υλικό προς ανάγνωση "Ενθαρρύνοντας την αυτοέκφραση των εκπαιδευόμενων γυναικών"

3.1. Αυτοέκφραση – ορισμός και σημασία

Κάθε άτομο είναι διαφορετικό, με διαφορετική προσωπικότητα, διαφορετικές ανάγκες, ενδιαφέροντα, στιλ και τρόπους έκφρασης. Ο τρόπος που εκφραζόμαστε είναι μια πολύ σημαντική πτυχή της ζωής μας, που επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο μας κρίνουν, αλλά και, το πιο σημαντικό, τον τρόπο με τον οποίο μας καταλαβαίνουν οι άλλοι.

Η αυτοέκφραση είναι η έκφραση των σκέψεων, των συναισθημάτων και των επιθυμιών μας μέσα από τις λέξεις, καθώς και μέσα από τις επιλογές και τις πράξεις μας. Παραδείγματα διαφορετικών μορφών αυτοέκφρασης είναι: ο προφορικός και ο γραπτός λόγος, οι εκφράσεις του προσώπου, ο τρόπος κίνησης, το ντύσιμο, η στάση του σώματος, η συμπεριφορά, η ιδιοσυγκρασία, κλπ.).

Στις μέρες μας, πολλοί άνθρωποι δυσκολεύονται να εκφραστούν. Ένας από τους λόγους στον οποίο οφείλεται η δυσκολία αυτή είναι ότι ο σύγχρονος κόσμος επιβάλλει στους ανθρώπους πώς πρέπει να συμπεριφέρονται, πώς πρέπει να ντύνονται, τι πρέπει να τρώνε, πώς πρέπει να περνούν τον ελεύθερό τους χρόνο, πώς πρέπει να σκέφτονται, να μιλάνε και πολλές άλλες συμπεριφορές και τάσεις. Αν ένα άτομο παρεκκλίνει από αυτό το «ιδανικό», συχνά αντιμετωπίζεται εχθρικά από την κοινωνία, που το θεωρεί κατώτερο ον ή φρικιό. Εξαιτίας αυτού, οι άνθρωποι φοβούνται να είναι διαφορετικοί, να δείχνουν τον πραγματικό τους εαυτό και προτιμούν να συμμορφώνονται στις προσδοκίες των περισσότερων ανθρώπων για να μην ξεχωρίζουν από το πλήθος. Εκτός από τον φόβο, αυτό μπορεί να οφείλεται και σε χαμηλή αυτοεκτίμηση, χαμηλή αυτοπεποίθηση ή επειδή κάποια άτομα δεν έχουν γνωρίσει ποτέ τον εαυτό τους, δεν έχουν άποψη για πολλά θέματα, δεν ξέρουν τι θέλουν και θεωρούν ότι είναι πιο βολικές οι νόρμες.

Όλοι οι παραπάνω παράγοντες –η χαμηλή αυτοεκτίμηση και ο αντίκτυπος της κοινωνίας/των τάσεων– μπορεί να αποτελέσουν σοβαρό πρόβλημα κατά τη διάρκεια των συνεδριών καθοδήγησης. Ο καθοδηγητής θα πρέπει να προσπαθήσει να επικοινωνήσει με την κάθε εκπαιδευόμενη, ούτως ώστε να μάθει περισσότερα για την ιστορία της καθεμιάς – ωστόσο, ο καθοδηγητής μπορεί να ανακαλύψει ότι κάποιες από τις εκπαιδευόμενες έχουν φορέσει μάσκα και προσποιούνται ότι είναι άλλες.

 

3.2.  Η σημασία της αυτοέκφρασης κατά την καθοδήγηση 

Η υποστήριξη της αυτοέκφρασης των εκπαιδευόμενων γυναικών είναι πολύ σημαντική, γιατί γνωρίζοντας τους φόβους, τα εμπόδια, αλλά και τις προσδοκίες, τις επιθυμίες και τις ανάγκες τους, ο καθοδηγητής μπορεί να τις κατευθύνει με τον κατάλληλο τρόπο για να τις βοηθήσει να αναπτυχθούν. Όταν ο καθοδηγητής βοηθήσει τις εκπαιδευόμενες να ανοιχτούν και να εκφραστούν, τους δίνει παράλληλα την ευκαιρία να συνεργαστούν αποτελεσματικά μεταξύ τους.

Ο καθοδηγητής θα πρέπει να έχει υπόψη ότι: Δεν θα υπάρξει αλλαγή, εάν οι εκπαιδευόμενες δεν γνωρίσουν καλύτερα τον εαυτό τους. Η αναγνώριση των παραγόντων που επηρέασαν τον τρόπο ζωής τους είναι κάτι περισσότερο από τη μισή μάχη που πρέπει να δοθεί.

Να θυμάστε ότι, εάν οι εκπαιδευόμενες δεν αισθάνονται άνετα να εκφραστούν, θα είναι δύσκολο για αυτές να δείξουν ποιες πραγματικά είναι, να είναι γενναίες και να επιδιώξουν τους στόχους τους. Πρέπει να πιστέψουν ότι η γνώμη τους είναι σημαντική για εσάς, ότι μπορούν να εκφράζουν ελεύθερα τις ανάγκες, τις προσδοκίες και τα όνειρά τους, τι τους αρέσει και τι δεν τους αρέσει. Μόνο τότε θα μπορέσουν να πετύχουν. Κάποιες φορές, μπορεί να είναι πολύ δύσκολο για τις εκπαιδευόμενες να δείξουν τον αληθινό τους εαυτό, επειδή η διαδικασία περιλαμβάνει ακριβώς αυτό που είναι δύσκολο για αυτές, αυτό που φοβούνται. Επιπλέον, μπορεί να μην μπορούν να μιλήσουν για αυτό, λόγω διαταραγμένων συναισθημάτων, ντροπαλότητας, έλλειψης αυτοπεποίθησης και διαφόρων τραυμάτων. Ωστόσο, αυτό μπορεί να αλλάξει. Ο καλύτερος τρόπος για τη βελτίωση των δεξιοτήτων αυτοέκφρασης είναι η εξάσκηση – όπως και με τις περισσότερες δεξιότητες.

Σύνδεσμοι για την αυτόνομη μάθηση

https://www.youtube.com/watch?v=7PkHJFcofwo


3.3. Πώς να αναπτύξετε δεξιότητες αυτοέκφρασης – Εξοικειωθείτε με αυτές τις τεχνικές! 

Ακολουθούν μερικοί τρόποι με τους οποίους μπορείτε να βοηθήσετε τις εκπαιδευόμενες να αναπτύξουν δεξιότητες αυτοέκφρασης. Για κάποιες από τις τεχνικές που αναφέρονται μπορεί να χρειαστεί και επιπλέον χρόνος, πέραν των συνεδριών – οι εκπαιδευόμενες μπορούν να τις καλλιεργήσουν στο σπίτι.

  1. Παραγωγή εκφραστικού γραπτού λόγου - Μερικοί άνθρωποι δυσκολεύονται να εκφράζονται με λέξεις. Η καταγραφή των σκέψεών τους σε οποιαδήποτε μορφή μπορεί να τους βοηθήσει να τις οργανώσουν και να μοιραστούν τα συναισθήματα, τις σκέψεις τους. Στόχος μιας τέτοιας μορφής είναι να μάθουν και να κατανοήσουν τον εαυτό τους και να εκφραστούν πιο συνειδητά σε διάφορα θέματα.
  2. Έκφραση μέσα από το ντύσιμο - Το στιλ στο ντύσιμο λέει πολλά για την προσωπικότητα ενός ατόμου. Τα ρούχα αποτελούν έκφραση αξίας και αισθητικής. Μπορεί, επίσης, να σχετίζονται με τα συναισθήματα που βιώνουμε – π.χ. τα χρώματα παίζουν τεράστιο ρόλο σε αυτή την περίπτωση. Είναι σημαντικό να αισθανόμαστε καλά, όταν φοράμε συγκεκριμένα ρούχα. Δεν πρέπει να επιτρέπουμε αποκλειστικά στη μόδα και στις τάσεις να κατευθύνουν τις επιλογές μας. Επιπλέον, μπορούμε να παραγγείλουμε και εξατομικευμένα ρούχα που ταιριάζουν στις ανάγκες μας, π.χ. με διαφορετικές επιγραφές. Μια τέτοια λύση μπορεί να βοηθήσει και στην αυτοέκφραση.
  3. Χορός και κίνηση του σώματος - Οι ενέργειες συνδέονται με τα συναισθήματα του ατόμου και μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο που σκέφτεται και βλέπει πολλές πτυχές. Μέσα από τον χορό και την κίνηση μπορούμε να εκδηλωθούμε ελεύθερα, να αφεθούμε και να απελευθερωθούμε από συναισθήματα που περιορίζουν και αφαιρούν την έκφραση της προσωπικότητάς μας. Έτσι, ο χορός και η ελεύθερη κίνηση του σώματος μπορούν να έχουν αντίκτυπο στην αύξηση της αυτοπεποίθησης και στη μείωση ή την απαλλαγή από αρνητικά συναισθήματα, όπως αυτά που σχετίζονται με το άγχος.
  4. Μουσική - Ένας από τους πιο κοινούς τρόπους για την έκφραση συναισθημάτων, εμπειριών και προσωπικότητας είναι η μουσική. Ο καθένας από εμάς έχει το δικό του αγαπημένο είδος μουσικής. Τα τραγούδια μάς βοηθούν να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας. Επίσης, οι άνθρωποι που μπορούν να παίξουν ένα όργανο μουσικής μπορούν να συνθέσουν μουσική και να γράψουν τραγούδια από μόνοι τους. Πρόκειται για έναν δημιουργικό τρόπο έκφρασης.
  5. Δημόσια ομιλία - Μερικοί άνθρωποι έχουν τεράστιο πρόβλημα να μιλούν και να εκφράζουν τη γνώμη τους δημόσια για διάφορους λόγους, μεταξύ άλλων, επειδή είναι ντροπαλοί και δεν έχουν αυτοπεποίθηση. Ωστόσο, με την εξάσκηση μπορούν να ξεπεράσουν αυτές τις δυσκολίες. Πρέπει όλοι να έχουμε άποψη και να μην φοβόμαστε να λέμε αυτά που σκεφτόμαστε. Η συμμετοχή σε μια λέσχη βιβλίου, όπου όλοι μοιράζονται τις σκέψεις τους για ένα βιβλίο, μπορεί να μας βοηθήσει να ξεπεράσουμε τέτοιου είδους δυσκολίες. Υπάρχουν πολλές διαφορετικές ομάδες, στις οποίες υπάρχει το στοιχείο της δημόσιας ομιλίας.

 

3.4 Υποστηρίζοντας την αυτοέκφραση

Ο τρόπος με τον οποίο εκφράζονται οι εκπαιδευόμενες (για τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους) εξαρτάται από το πόσο καλά μπορούν να μοιραστούν τα συναισθήματά τους, τον βαθμό δυναμικότητας και ανεξαρτησίας τους και την αυτοεκτίμησή τους. Εάν διαπιστώσετε ότι κάποιες εκπαιδευόμενες δυσκολεύονται με την αυτοέκφραση, βοηθήστε τις να αναπτύξουν αυτά τα χαρακτηριστικά μέσα από διάφορες ασκήσεις, όπως:

●   Για να γνωρίσετε καλύτερα τις εκπαιδευόμενες και να τις βοηθήσετε να γνωρίσουν τον εαυτό τους, δημιουργήστε ένα φύλλο εργασίας με διαφορετικές σκέψεις/προτάσεις που θα πρέπει να συμπληρώσουν.

Για παράδειγμα:

    • Το όνειρο μου είναι…
    • Όταν ήμουν παιδί…
    • Σήμερα νιώθω…
    • Μου αρέσει…
    • Δεν μου αρέσει…
    • Είμαι χαρούμενη όταν…
    • Είμαι λυπημένη όταν…
    • Ενδιαφέρομαι για …
    • Φοβάμαι …

●  Ρωτήστε τις εκπαιδευόμενες για τα δυνατά τους σημεία και τις αδυναμίες τους για να διαπιστώσετε με αυτόν τον τρόπο τα επίπεδα αυτοεκτίμησής τους. Ζητήστε τους να γράψουν τα δυνατά τους σημεία στην αριστερή μεριά και τα ελαττώματά τους στη δεξιά μεριά ενός φύλλου χαρτιού. Στη συνέχεια, ζητήστε τους να τα διαβάσουν δυνατά και για κάθε χαρακτηριστικό που αναφέρουν να προσπαθήσουν να εξηγήσουν γιατί σκέφτονται έτσι. Εάν η καθοδήγηση διεξάγεται ομαδικά, μπορείτε να οργανώσετε αυτή την άσκηση σε ζευγάρια και να ζητήσετε από τις εκπαιδευόμενες να εφαρμόσουν την ίδια άσκηση, η μια για την άλλη εκπαιδευόμενη. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι θα πρέπει να ξεκινήσουν από τα δυνατά τους σημεία – τότε θα είναι πιο εύκολο να αποδεχτούν την κριτική. Μια τέτοια άσκηση μπορεί να βοηθήσει τον καθοδηγητή να βγάλει κατάλληλα συμπεράσματα από την αυτοαξιολόγηση των εκπαιδευομένων και μπορεί επίσης να δείξει πολλά για την κάθε εκπαιδευόμενη, κάτι που θα αποδειχθεί πολύ χρήσιμο στον καθορισμό της πορείας της διαδικασίας καθοδήγησης. Παράλληλα, οι εκπαιδευόμενες θα εργαστούν για να μάθουν για τον εαυτό τους, την αυτοεκτίμηση και να εκφράζουν αυτά που σκέφτονται.



Σύνδεσμοι για την αυτόνομη μάθηση